Şarap yeni modaydı, fakat yeni bir içki değildi. Bira gibi, şarabın kökeni de tarihöncesi dönemde kaybolmuş durumdadır:
İcat edilmesi ya da keşfedilmesi o kadar eskidir ki, ancak dolaylı bir biçimde, mit ve efsanelerde anlatılmaktadır. Fakat arkeolojik kanıtlar, şarabın ilk kez Cilalı Taş Devri'nde, MÔ 9000 ila
4000 arasında, kabaca bugünkü Ermenistan' a ve Kuzey İran' a
denk gelen bölgedeki Zagros Dağlan'nda üretildiğini gösterir.
Üç faktörün buluşması bu bölgede şarap üretimini olanaklı
kıldı: Yabani Avrasya asması vitis vinifera sylvestris'in varlığı,
şarap yapan topluluklara bir yıllık yiyecek rezervi sağlayacak
tahılın bulunması ve MÔ 6000 civarında şarap yapmak, saklamak ve ikram etmek için gerekli olan çömleğin icadı.
Şarap sadece ezilmiş üzümün mayalanmış suyundan ibarettir. Üzüm tanelerinin kabuklan üzerinde bulunan doğal mayalar, meyve suyundaki şekeri alkole dönüştürür. Bu nedenle,
üzümü ya da üzüm suyunu toprak kaplarda uzun süre saklama girişimleri şarapla sonuçlanıyordu. Şarabın en eski fiziksel
kanıhna, toprak bir küpün içindeki kırmızımsı kalınb biçiminde, Zagros Dağlan'ndaki bir Cilalı Taş Devri köyünde, Haa
Firuz Tepesi'nde rastlandı. Bu küp, MÔ 5400'e tarihlenmiştir.
Şarabın bu bölgedeki olası kökeni, tufandan kurtulduktan sonra Ağrı Dağı'nın eteklerinde ilk üzüm bağını diktiği söylenen
Nuh' un öyküsüne de yansır.
Burada doğan şarap yapma bilgisi, babda Yunanistan ve
Anadolu'ya (bugünkü Türkiye), güneyde Levant (bugünkü
Suriye, Lübnan ve İsrail) üzerinden Mısır' a yayıldı. MÔ 3150
civarında Mısır'ın en eski hükümdarlarından biri, 1. Skorpion, o dönemde önemli bir şarap üretim bölgesi olan Güney
Levant'tan büyük masraflarla ithal edilen 700 küp şarapla
birlikte gömüldü. Firavunlar şarabın tadına varır varmaz, Nil
deltasında kendi asmalarını diktiler ve MÔ 3000' de sınırlı yerli üretime başladılar. Ne var ki, Mısır' da da Mezopotamya' da
olduğu gibi tüketim seçkinlerle sınırlıydı; çünkü şarap yine nadir bulunan bir içkiydi; iklim büyük ölçekli üretime uygun değildi. Şarap yapma sahnelerine Mısır' daki mezar resimlerinde
rastlanır, fakat bunlar şarabın Mısır toplumundaki yaygınlığı
konusunda oranhsız bir izlenim verirler; zira yalnızca şarap
içen zenginlerin gösterişli mezarlara gücü yetebiliyordu.
Benzer bir durum Doğu Akdeniz için de geçerliydi; MÔ
2500'de Girit'te ve olasılıkla anakara Yunanistan' da üzüm yetiştiriliyordu. Bu tarihten sonraki Yunan mitlerinde, şarabın sonradan
Yunanistan' a sokulduğu, eskiden beri var olmadığı kabul edilir;
bu mitlere göre tanrılar nektar (olasılıkla bal likörü) içerdi, şarap insan tüketimi için daha sonra geldi. Üzüm asmaları; zeytin, arpa
ve buğdayla birlikte ve çoğunlukla zeytin ve incir ağaçlarıyla iç
içe yetiştirilirdi. Yine de, Yunan anakarasında ve Girit adasında,
Mô ikinci binyılın Miken ve Minos uygarlıklarında şarap seçkinlerin bir içkisi olarak kaldı. Köle işçilerin ya da alt rütbeli din görevlilerinin istihkak listelerinde şarap yoktur.
Bu nedenle Asumasirpal ve oğlu Şalmanezer'in hükümdarlıkları bir dönüm noktasının işaretiydi: Şarap dinsel bir içeceğin yanı sıra sosyal bir içecek olarak da görülmeye, giderek
Yakındoğu' da ve doğu Akdeniz' de moda olmaya başladı. Bulunabilirliği iki anlamda arttı. Birincisi, deniz yoluyla şarap ticaretinin hacmi arttığı gibi, şarap üretimi de arttı ve böylece daha
geniş bir coğrafi alanda bulunabilir oldu. Daha büyük devletlerin ve imparatorlukların kurulması da şarabın bulunabilirliğini
arbran etkenlerden biri oldu, çünkü bu, geçilecek daha az sınır,
daha az vergi, daha az yol parası ve dolayısıyla daha ucuz şarap demekti. Asur kralları gibi en şanslı hükümdarların, şarap
yapan bölgeleri kapsayan imparatorluk.lan vardı. İkincisi; şarap
miktarı artınca ve fiyah da düşünce, şarap yalnızca seçkinlere
değil, toplumun daha geniş kesimlerine ulaşabilir oldu. Şarabın
artan bulunabilirliği, Asur sarayına sunulan haraçları listeleyen
kayıtlardan da anlaşılıyor. Asumasirpal ile Şalmanezer'in hükümdarlıkları sırasında, alhn, gümüş, at, sığır ve diğer değerli
eşyalarla birlikte şarap da haraç olarak istenenler listesine girdi.
Fakat iki yüzyıl sonra haraç listesinden çıkh; çünkü en azından
Asur'da o kadar yaygınlaşmışh ki, artık bir hediye olarak sunulacak kadar pahalı ya da egzotik sayılmıyordu.
Nimrud' da MÔ 785 civarına tarihlenen çiviyazısı tabletler,
Asur kraliyet ailesinde 6 bin kadar kişiye şarap tahsis edildiğini gösteriyor. On erkeğe aralarında paylaşmaları için günde bir
"qa" şarap tahsis edilirdi; bu miktarın bir litreye yakın olduğu sanılıyor, kabaca hesaplanacak olursa, demek ki her erkek günde bir kadeh şarap alıyordu. Kalifiye işçilerin payı daha
fazlaydı: Altı işçi bir qa şarabı bölüşüyordu. Fakat en yüksek
görevlilerden en alt düzeydeki çoban çocuklara, evlerdeki aşçı
yamaklarına kadar hanedeki herkesin bir istihkakı vardı.
Şarap coşkusu, yerel üretimin pek kolay olmadığı güneydeki Mezopotamya'ya da yayılınca, şarap ticareti Dicle ve Fırat
boyunca genişledi. Ağırlığı ve bozulabilir doğası nedeniyle şarabı kara yoluyla taşımak zordu. Şarap ticaretinde uzun mesafeler sözkonusu olduğunda taşımacılık su üzerinden, ağaç
ya da kamıştan yapılan sallarla gerçekleştiriliyordu. MÖ 430
civarında bölgeyi ziyaret eden Yunan tarihçi Herodotos, ırmak
üzerinden Babil' e mal taşımak için kullanılan sallan tarif ederken "esas yükleri şaraptır" diyordu. Herodotos'un anlathğına
göre, sallar, akıntı boyunca yol alıp varacakları yere geldikten
sonra, tekrar geri götürmek yani akıntının tersi yönünde taşımanın güçlüğü nedeniyle, değersizleşirdi. Sallar parçalanıp,
ilk değerlerinin onda biri fiyatına satılırlardı. Bu maliyet, şarabın yüksek fiyatına yansıyordu.
Bu nedenle, şarap Mezopotamya toplumunda moda olsa
da, şarap üreten bölgeler dışında hiçbir zaman yaygın tüketilmedi. Şarabın pek çok kişi için hala çok pahalı bir içki olduğu,
Yeni Babil İmparatorluğu'nun MÖ 539'da Perslere yenilmeden
önceki son hükümdarı Nabunaid'in böbürlenmesinden de anlaşılıyor. Nabunaid şöyle övünüyordu: "Benim ülkemde bulunmayan dağların enfes 'bira' sı şarap, benim hükümdarlığım
sırasında o kadar bollaştı ki, 18 sila (yaklaşık 18 litre ya da 24
şişe şarap) alan bir küp ithal şarap, bir gümüş şekel'e alınabiliyordu." O sırada, ayda bir gümüş şekel asgari ücret sayılıyordu, bu nedenle şarap ancak zenginler arasında gündelik içki
olabilirdi. Zengin olmayanlar arasında ise başka bir içki popülerleşti: Hurma şarabı; mayalanmış hurma suyundan yapılan
alkollü bir içki. Güney Mezopotamya' da hurma yetiştiriciliği yaygındı, bu yüzden hurmadan elde edilen "şarap" fazla pahalı değildi. MÖ birinci binyılda, bira sever Mezopotamyalılar
bile, en uygar ve en kültürlü içki tahtından indirilen biraya sırt
çevirdi ve şarap çağı başladı.
